Học tập

Tài nguyên

5 Hiểu Lầm Lớn Về Pentest Và Sự Thật Đằng Sau Nghề "Hack Được Phép"

Technical Writer

Khi nhắc đến "pentester" (hay "ethical hacker"), nhiều người thường mường tượng ra hình ảnh một hacker đội mũ trùm đầu, gõ liên tục trên bàn phím với màn hình terminal đầy chữ xanh chạy như trong phim. Nhưng thực tế, penetration testing (kiểm thử xâm nhập) - ngành "hack có giấy phép" - có rất nhiều khía cạnh bị hiểu lầm, đặc biệt trong bối cảnh an ninh mạng đang trở thành ưu tiên hàng đầu của mọi doanh nghiệp.

Dù là sinh viên đang cân nhắc theo đuổi sự nghiệp an ninh mạng, là chuyên gia IT muốn chuyển hướng, hay là lãnh đạo doanh nghiệp đang tìm hiểu giải pháp bảo mật - việc hiểu đúng về pentest sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định sáng suốt hơn.

Bài viết này sẽ "bóc tách" 5 hiểu lầm phổ biến nhất về pentest năm 2025, và đưa ra góc nhìn thực tế dựa trên kinh nghiệm từ cộng đồng chuyên gia bảo mật.

Trong bài viết này, bạn sẽ tìm hiểu:

Tại sao pentest không chỉ đơn thuần là chạy công cụ quét tự động
Lý do pentest một lần không đảm bảo an toàn tuyệt đối
Vì sao doanh nghiệp vừa và nhỏ thậm chí còn cần pentest hơn các công ty lớn
Sự thật về hành trình và thu nhập trong nghề pentester
Vai trò thực sự của AI trong pentest và tương lai của nghề này

🔍 Hiểu lầm #1: Pentest chỉ là chạy công cụ quét lỗ hổng, không cần kỹ năng đặc biệt

"Chẳng phải pentester chỉ bấm nút scan rồi chờ kết quả thôi sao?"

Đây là câu hỏi mà hầu như mọi pentester đều từng nghe ít nhất một lần. Nhiều người, kể cả một số IT manager, vẫn nghĩ rằng penetration testing chỉ là việc chạy các công cụ như Nessus, Acunetix hay các scanner tự động, rồi export báo cáo.

Vì sao hiểu lầm này tồn tại?

Hiểu lầm này xuất phát từ thực tế là nhiều quy trình pentest bắt đầu bằng việc sử dụng các công cụ quét tự động. Khi khách hàng thấy pentester dùng scanner, họ dễ kết luận rằng "à, chỉ cần chạy công cụ này là xong". Hình ảnh hacker trong phim ảnh với vài cú click chuột càng củng cố nhận thức sai lầm này.

Sự thật:

Pentest vượt xa khỏi việc liệt kê lỗ hổng như quét tự động; nó đòi hỏi tư duy tấn công sáng tạo và kiến thức sâu rộng của chuyên gia. Một cuộc vulnerability assessment (đánh giá lỗ hổng) chỉ phát hiện và liệt kê các lỗ hổng tiềm ẩn, nhưng pentest thực thụ sẽ mô phỏng tấn công thực tế, từ khai thác lỗ hổng đến leo thang đặc quyền và chứng minh tác động thực sự.

Như một pentester kỳ cựu đã chia sẻ trên diễn đàn Reddit:

"Scanner chỉ tìm được những gì nó được lập trình để tìm. Nhưng pentester giỏi tìm được những gì chưa ai nghĩ đến. Đó là lý do tại sao scanner chỉ là công cụ trong túi đồ nghề, không phải toàn bộ nghề."

Giá trị thực sự của pentest nằm ở:

Khả năng tư duy như kẻ tấn công
Khám phá các lỗ hổng logic và kết hợp nhiều lỗi thành chuỗi tấn công
Đánh giá tác động thực tế đối với hệ thống và doanh nghiệp
Cung cấp giải pháp khắc phục thực tế và phù hợp

Công cụ tự động chỉ là bước đầu tiên, giúp pentester không phải lãng phí thời gian vào những việc lặp đi lặp lại. Phần còn lại - từ xác thực lỗ hổng, khai thác, leo thang đặc quyền, đến phát hiện lỗ hổng zero-day - đều phụ thuộc vào kinh nghiệm và sáng tạo của chuyên gia.

🔄 Hiểu lầm #2: Chỉ cần pentest một lần là hệ thống sẽ an toàn tuyệt đối

"Chúng tôi đã thuê pentest năm ngoái, nên năm nay không cần nữa. Hệ thống đã an toàn rồi."

Câu nói này xuất hiện thường xuyên trong các cuộc họp an ninh mạng. Nhiều doanh nghiệp và cả một số chuyên gia IT vẫn tin rằng một lần pentest đã đủ để "miễn dịch" với mọi tấn công trong tương lai.

Vì sao hiểu lầm này tồn tại?

Pentest thường là khoản đầu tư lớn về thời gian và chi phí, nên nhiều doanh nghiệp mong muốn "một lần đầu tư, bền vững mãi mãi". Thêm vào đó, báo cáo pentest chi tiết và danh sách lỗ hổng đã vá tạo cảm giác an toàn giả tạo, khiến nhiều người nghĩ rằng hệ thống đã được "miễn dịch" với mọi tấn công.

Sự thật:

Pentest chỉ phản ánh trạng thái bảo mật tại một thời điểm cụ thể, không phải sự bảo đảm vĩnh viễn. Hãy nghĩ về pentest như việc khám sức khỏe: bạn không thể khám một lần rồi không bao giờ đi bác sĩ nữa.

Tại sao pentest cần được thực hiện định kỳ:

Hệ thống CNTT luôn thay đổi: Mỗi bản cập nhật, mỗi tính năng mới, mỗi thay đổi cấu hình đều có thể tạo ra lỗ hổng mới.
Mối đe dọa bảo mật liên tục tiến hóa: Hacker không ngừng phát triển kỹ thuật tấn công mới. Những gì an toàn hôm nay có thể dễ dàng bị xâm phạm vào ngày mai.
Lỗ hổng zero-day xuất hiện liên tục: Mỗi ngày đều có lỗ hổng mới được phát hiện trong các hệ thống, phần mềm và thư viện.

Một chuyên gia bảo mật đã ví von: "Kỳ vọng một lần pentest bảo vệ vĩnh viễn giống như mong đợi một lần đánh răng giữ hơi thở thơm tho suốt năm."

Thực tế, các tổ chức coi trọng bảo mật đều thực hiện pentest định kỳ (thường là hàng quý, nửa năm hoặc ít nhất hàng năm) và khi có thay đổi lớn về hệ thống. Điều này đảm bảo họ luôn nắm được tình trạng bảo mật hiện tại, không phải từ báo cáo đã lỗi thời.

🏢 Hiểu lầm #3: Pentest chỉ dành cho công ty lớn, doanh nghiệp nhỏ không cần

"Chúng tôi là công ty nhỏ, không ai quan tâm đến việc hack chúng tôi đâu."

Đây có lẽ là hiểu lầm nguy hiểm nhất, đặc biệt trong bối cảnh các cuộc tấn công mạng đang nhắm vào mọi quy mô doanh nghiệp, từ start-up đến tập đoàn đa quốc gia.

Vì sao hiểu lầm này tồn tại?

Chi phí pentest truyền thống khá cao, khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ e ngại. Đồng thời, tâm lý "mình nhỏ bé nên nằm ngoài tầm ngắm" vẫn phổ biến, dẫn đến sự chủ quan trong việc đầu tư cho bảo mật.

Sự thật:

Thống kê cho thấy trên 60% các vụ vi phạm dữ liệu nhắm vào doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMB), và con số này đang tăng lên. Lý do đơn giản: các doanh nghiệp nhỏ thường là "mục tiêu dễ dàng" hơn do thiếu nguồn lực và chuyên môn bảo mật.

Một case study đáng chú ý là vụ tấn công ransomware năm 2024 nhắm vào một chuỗi cửa hàng bán lẻ quy mô vừa. Vì nghĩ rằng mình quá nhỏ để bị tấn công, họ đã không đầu tư vào pentest hay giải pháp bảo mật. Kết quả: toàn bộ dữ liệu bị mã hóa, thiệt hại hàng triệu đô và uy tín kinh doanh bị tổn hại nghiêm trọng.

Thực tế, doanh nghiệp nhỏ thường:

Có ít nguồn lực cho bảo mật
Thiếu nhân sự chuyên trách về an ninh mạng
Không có quy trình phản ứng sự cố rõ ràng
Bỏ qua các bản vá bảo mật quan trọng

Đây chính là những lý do khiến tin tặc coi họ là "con mồi dễ dàng". Đối với hacker, tấn công thành công 10 doanh nghiệp nhỏ có thể dễ dàng và sinh lợi hơn so với cố gắng xâm nhập một tập đoàn có đội ngũ bảo mật mạnh.

💰 Hiểu lầm #4: Pentester là nghề "việc nhẹ lương cao", dễ thành chuyên gia trong thời gian ngắn

"Chỉ cần học vài khóa hack, lấy chứng chỉ OSCP là có thể kiếm lương nghìn đô ngay."

Đây là câu chuyện hấp dẫn được nhiều trung tâm đào tạo truyền tai, khiến không ít bạn trẻ bước vào ngành với kỳ vọng không thực tế.

Vì sao hiểu lầm này tồn tại?

Truyền thông thường tô vẽ hình ảnh "hacker mũ trắng" như một nghề lương cao, việc nhẹ và đầy hấp dẫn. Một số khóa học quảng cáo quá đà rằng chỉ cần vài tháng là có thể trở thành "chuyên gia" với thu nhập hàng nghìn đô.

Sự thật:

Pentest không phải con đường tắt để làm giàu nhanh, và để trở thành pentester giỏi đòi hỏi nền tảng kiến thức rộng lớn cùng nhiều năm kinh nghiệm thực chiến.

Trên thực tế:

Mức lương entry-level cho pentester (ở Mỹ) trung bình khoảng 60-75 nghìn USD/năm, tùy khu vực và trình độ.
Tại Việt Nam, mức lương khởi điểm thường từ 10-15 triệu VNĐ/tháng cho người mới vào nghề.
Những mức lương "khủng" ($100K+) chỉ dành cho pentester với 5+ năm kinh nghiệm và kỹ năng đặc biệt.

Như chúng tôi vẫn nói với học viên tại CyberJutsu: "Hack to learn, not learn to hack" (Hack để học hỏi, không phải học để hack). Pentest đòi hỏi kiến thức sâu rộng về nhiều lĩnh vực:

Hệ điều hành (Windows, Linux, macOS)
Mạng máy tính (TCP/IP, routing, firewall)
Lập trình (Python, Bash, PowerShell, web technologies)
Ứng dụng web và mobile
Cloud computing (AWS, Azure, GCP)
Kỹ thuật đảo ngược (reverse engineering)
Và nhiều lĩnh vực khác...

Một pentester trên Reddit đã mô tả nghề này là "khó nhất trong an ninh mạng" vì bạn phải hiểu tường tận nhiều mảng để có thể tìm và khai thác lỗ hổng trong các hệ thống đa dạng.

Ngoài kỹ thuật, pentester còn cần kỹ năng mềm như viết báo cáo, giao tiếp với khách hàng, giải thích vấn đề cho đội phát triển - những việc chiếm phần lớn thời gian nhưng ít khi được nhắc đến trong các khóa học "hack nhanh".

Muốn học pentest đúng cách? Khóa học Web Pentest 2025 của CyberJutsu không chỉ dạy bạn cách sử dụng công cụ, mà còn truyền đạt tư duy hacker thực thụ với 72 giờ thực hành trải nghiệm. Thay vì hứa hẹn "làm giàu nhanh", chúng tôi tập trung vào việc xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc và tư duy đúng đắn - điều giúp bạn thành công lâu dài trong ngành.

🤖 Hiểu lầm #5: Pentest có thể tự động hóa hoàn toàn - AI sẽ sớm thay thế pentester

"Với sự phát triển của AI và các công cụ tự động, pentester sẽ sớm thất nghiệp."

Sự bùng nổ của các nền tảng Pentest-as-a-Service (PtaaS) và công cụ tự động sử dụng AI đã làm dấy lên lo ngại về tương lai của nghề pentest. Nhiều người tự hỏi: liệu có cần đầu tư vào con người khi máy móc có thể "hack" nhanh hơn?

Vì sao hiểu lầm này tồn tại?

AI đã chứng minh khả năng vượt trội trong nhiều lĩnh vực, từ cờ vua đến nhận diện hình ảnh. Sự xuất hiện của các công cụ bảo mật "thông minh" khiến nhiều người tin rằng pentest là lĩnh vực tiếp theo sẽ bị tự động hóa hoàn toàn.

Sự thật:

Dù AI và tự động hóa đang hỗ trợ đắc lực, chúng không thể thay thế hoàn toàn vai trò của pentester con người trong tương lai gần. AI còn thiếu yếu tố sáng tạo và tư duy phi tuyến - vũ khí lợi hại nhất của pentester khi tấn công các hệ thống phức tạp.

Vai trò thực sự của AI trong pentest hiện nay:

Tự động hóa các tác vụ lặp lại: Quét cổng, dò mật khẩu, tìm lỗ hổng đã biết
Xử lý dữ liệu khối lượng lớn: Phân tích log, kiểm tra cấu hình, quét code
Tăng tốc giai đoạn phát hiện ban đầu: Giúp pentester tiết kiệm thời gian

Trong khi đó, con người vẫn không thể thay thế trong:

Phát hiện lỗ hổng logic phức tạp: Lỗi business logic không tuân theo mẫu cố định
Sử dụng trí tưởng tượng để tấn công: Tìm ra những chuỗi tấn công không ai nghĩ tới
Kỹ thuật xã hội (social engineering): Hiểu và khai thác yếu tố con người
Đánh giá bối cảnh kinh doanh: Xác định tác động thực sự của lỗ hổng đối với tổ chức

Một chuyên gia đã ví von: AI giống như trợ lý, lọc bớt "việc vặt" để pentester dồn sức cho "trận đánh lớn" về trí tuệ. Sự kết hợp giữa AI và pentester con người tạo nên "siêu pentester" - nơi máy móc xử lý khối lượng lớn, con người tập trung vào sáng tạo.

Tương lai của pentester không phải là "bị thay thế", mà là "được tăng cường" bởi AI. Những pentester biết tận dụng AI sẽ hoạt động hiệu quả hơn, trong khi những ai chỉ biết "chạy tool" sẽ dần bị thay thế bởi tự động hóa.

🔑 Kết luận: Sự thật đằng sau nghề "hack được phép"

Penetration testing, hay "hack có giấy phép", không phải là công việc đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ. Đó là hành trình đòi hỏi sự học hỏi liên tục, kiến thức đa ngành và tư duy sáng tạo. Nó cũng không phải là biện pháp bảo mật "một lần là xong", mà cần được thực hiện định kỳ để bắt kịp với sự thay đổi của công nghệ và mối đe dọa.

Doanh nghiệp vừa và nhỏ thậm chí còn cần pentest hơn các công ty lớn, vì họ thường là mục tiêu ưa thích của tin tặc và thiếu nguồn lực bảo mật. Về nghề nghiệp, pentester không phải là "con đường tắt" đến thu nhập khủng mà là hành trình đòi hỏi sự đầu tư thời gian và nỗ lực.

Trong kỷ nguyên AI, pentester không phải đối đầu với máy móc mà nên kết hợp với chúng để nâng cao hiệu quả. Cốt lõi của pentest vẫn là con người - với khả năng tư duy sáng tạo, kết nối các điểm riêng lẻ và đưa ra những phương pháp tấn công mà AI chưa thể nghĩ ra.

Như chúng tôi tại CyberJutsu vẫn thường nói: "Learning by Breaking" (Học qua việc phá vỡ). Để thực sự hiểu bảo mật, bạn cần "phá vỡ" hệ thống từ góc nhìn của kẻ tấn công, nhưng luôn trong khuôn khổ đạo đức và pháp luật.

Sẵn sàng khám phá thế giới pentest thực chiến? Khóa học Red Team 2025 của CyberJutsu sẽ đưa bạn từ lý thuyết đến thực hành với 70 giờ đào tạo chuyên sâu. Được hướng dẫn bởi các chuyên gia từng làm việc tại Microsoft, Tencent và tham gia các cuộc thi CTF quốc tế, bạn sẽ học cách tư duy như một pentester thực thụ để phát hiện và khai thác lỗ hổng trong thế giới thực.

🔍 Hiểu lầm #1: Pentest chỉ là chạy công cụ quét lỗ hổng, không cần kỹ năng đặc biệt

🔄 Hiểu lầm #2: Chỉ cần pentest một lần là hệ thống sẽ an toàn tuyệt đối

🏢 Hiểu lầm #3: Pentest chỉ dành cho công ty lớn, doanh nghiệp nhỏ không cần

💰 Hiểu lầm #4: Pentester là nghề "việc nhẹ lương cao", dễ thành chuyên gia trong thời gian ngắn

🤖 Hiểu lầm #5: Pentest có thể tự động hóa hoàn toàn - AI sẽ sớm thay thế pentester

🔑 Kết luận: Sự thật đằng sau nghề "hack được phép"

📚 Tham khảo