Giao thức HTTP và HTTPS là gì? Tại sao nên sử dụng HTTPS?

Internet ngày nay đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Nhưng bạn có từng thắc mắc dữ liệu của mình đi qua internet như thế nào không? Mỗi lần truy cập một trang web, dữ liệu của bạn có thể đang được truyền qua internet ở dạng "trần trụi" nếu website đó không sử dụng HTTPS. Hãy tưởng tượng việc gửi thông tin cá nhân qua internet như đang gửi một tấm bưu thiếp thay vì một lá thư dán kín - ai cũng có thể đọc được nội dung.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sự khác biệt giữa HTTP và HTTPS, lý do tại sao HTTPS trở nên cần thiết, và những lợi ích khi áp dụng giao thức bảo mật này.

Nội dung chính

1. HTTP là gì và cách thức hoạt động
2. HTTPS là gì và khác biệt với HTTP
3. Tại sao nên sử dụng HTTPS?
4. Cơ chế hoạt động của HTTPS
5. Tình hình áp dụng HTTPS toàn cầu
6. Những quan niệm sai lầm về HTTPS
7. Cách triển khai HTTPS cho website
8. Xu hướng bảo mật web trong tương lai

HTTP là gì và cách thức hoạt động

HTTP (HyperText Transfer Protocol) là giao thức nền tảng của World Wide Web, cho phép trình duyệt và máy chủ giao tiếp với nhau. Khi bạn truy cập một trang web, trình duyệt sẽ gửi yêu cầu HTTP đến máy chủ, và máy chủ phản hồi bằng cách gửi lại thông tin được yêu cầu.

Vấn đề là HTTP truyền dữ liệu ở dạng văn bản thuần túy. Điều này giống như việc hét to một cuộc trò chuyện riêng tư ở nơi công cộng - bất kỳ ai đứng giữa bạn và máy chủ đều có thể nghe được toàn bộ nội dung.

Khi bạn sử dụng HTTP:

• Dữ liệu được truyền qua cổng 80
• Không có mã hóa, dễ bị đánh cắp (man-in-the-middle attack)
• URL bắt đầu với "http://"
• Trình duyệt hiện đại thường đánh dấu là "Không an toàn"

HTTPS là gì và khác biệt với HTTP

HTTPS (HTTP Secure) là phiên bản bảo mật của HTTP, sử dụng giao thức mã hóa SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security) để bảo vệ dữ liệu trong quá trình truyền tải.

Sự khác biệt chính giữa HTTP và HTTPS là HTTPS mã hóa dữ liệu, biến thông tin thành một mã không thể đọc được đối với những kẻ đứng giữa người dùng và máy chủ. Đây chính là lý do tại sao HTTPS được so sánh với việc gửi thư trong phong bì dán kín, trong khi HTTP giống như gửi bưu thiếp.

Khi bạn sử dụng HTTPS:

• Dữ liệu được truyền qua cổng 443
• Thông tin được mã hóa an toàn
• URL bắt đầu với "https://"
• Trình duyệt hiển thị biểu tượng khóa, xác nhận kết nối an toàn

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết:

Tại sao nên sử dụng HTTPS?

Việc áp dụng HTTPS mang lại nhiều lợi ích quan trọng không chỉ cho người dùng mà còn cho chủ sở hữu website:

Bảo vệ thông tin cá nhân

Khi người dùng nhập thông tin đăng nhập, chi tiết thẻ tín dụng hoặc dữ liệu cá nhân khác trên trang web của bạn, HTTPS đảm bảo những thông tin này được mã hóa. Nếu không, những kẻ tấn công có thể dễ dàng đánh cắp thông tin nhạy cảm này khi nó đi qua mạng.

Ở CyberJutsu, chúng tôi thường mô phỏng các tình huống tấn công man-in-the-middle trong các khóa học Web Pentest để học viên thấy rõ sự nguy hiểm khi không sử dụng HTTPS. Trong một demo đơn giản, chúng tôi có thể chứng minh cách đánh cắp thông tin đăng nhập từ một trang HTTP chỉ trong vài giây.

Tăng uy tín website

Khi người dùng thấy biểu tượng khóa trên trình duyệt, họ cảm thấy an tâm hơn khi truy cập website của bạn. Ngược lại, nếu trình duyệt hiển thị cảnh báo "Không an toàn", họ có thể sẽ rời đi ngay lập tức. Theo một nghiên cứu, 85% người dùng sẽ từ bỏ việc mua sắm nếu họ thấy trang web không an toàn.

Ngăn chặn lừa đảo (phishing)

HTTPS giúp xác thực danh tính của website, giảm khả năng người dùng bị lừa bởi các trang giả mạo. Chứng chỉ SSL/TLS xác nhận rằng website thực sự thuộc về tổ chức được nêu trong chứng chỉ đó.

Cải thiện thứ hạng tìm kiếm (SEO)

Google công khai xác nhận rằng họ ưu tiên các website sử dụng HTTPS trong kết quả tìm kiếm. Việc chuyển sang HTTPS có thể giúp cải thiện thứ hạng tìm kiếm của bạn, đồng thời tăng lưu lượng truy cập hữu cơ.

Hiệu năng không bị ảnh hưởng

Trước đây, HTTPS được cho là làm chậm tốc độ tải trang. Tuy nhiên, với công nghệ hiện đại như HTTP/3 và QUIC, sự khác biệt về hiệu năng giữa HTTP và HTTPS gần như không đáng kể. Thực tế, một số tính năng hiệu suất cao như HTTP/2 chỉ được hỗ trợ trên các kết nối HTTPS.

Cơ chế hoạt động của HTTPS

Để hiểu rõ hơn về HTTPS, chúng ta cần tìm hiểu cách nó bảo vệ dữ liệu bằng SSL/TLS. Quá trình này bao gồm:

• Bắt tay SSL/TLS: Khi trình duyệt kết nối với website sử dụng HTTPS, một quá trình "bắt tay" diễn ra để thiết lập kết nối an toàn.
• Xác thực: Máy chủ gửi chứng chỉ SSL/TLS cho trình duyệt. Trình duyệt kiểm tra xem chứng chỉ này có được phát hành bởi một Certification Authority (CA) đáng tin cậy không.
• Trao đổi khóa: Trình duyệt và máy chủ trao đổi khóa để thiết lập một kết nối mã hóa an toàn.
• Mã hóa dữ liệu: Sau khi thiết lập kết nối an toàn, tất cả dữ liệu được truyền giữa trình duyệt và máy chủ đều được mã hóa.

Nếu quá trình này nghe có vẻ phức tạp, đừng lo lắng. Triết lý của chúng tôi ở CyberJutsu là "Phá vỡ để thấu hiểu" - thông qua các bài lab thực hành, học viên có thể "mổ xẻ" quá trình này và hiểu sâu hơn về cách HTTPS bảo vệ dữ liệu.

Tình hình áp dụng HTTPS toàn cầu

Theo W3Techs, tính đến tháng 3/2025, 87,3% website toàn cầu sử dụng HTTPS làm giao thức mặc định, tăng từ 80% vào tháng 10/2022. Sự gia tăng này được thúc đẩy bởi nhận thức về an ninh, chính sách trình duyệt (như Chrome đánh dấu HTTP là "Không an toàn"), và lợi ích SEO từ Google.

Tuy nhiên, tỷ lệ áp dụng HTTPS có sự khác biệt theo khu vực. Ở Mỹ, Anh, và châu Âu, nơi có luật bảo vệ dữ liệu nghiêm ngặt như GDPR, HTTPS được áp dụng rộng rãi nhờ yêu cầu pháp lý và văn hóa chú trọng quyền riêng tư.

Ở Việt Nam, mặc dù tỷ lệ áp dụng HTTPS đã tăng đáng kể trong những năm gần đây, vẫn còn nhiều doanh nghiệp nhỏ và website cá nhân chưa chuyển đổi sang HTTPS. Điều này đặt ra rủi ro bảo mật đáng kể cho người dùng và có thể ảnh hưởng đến uy tín của các doanh nghiệp.

Những quan niệm sai lầm về HTTPS

Mặc dù HTTPS đã trở nên phổ biến, vẫn còn một số quan niệm sai lầm về giao thức này:

"HTTPS quá đắt đỏ"

Thực tế: Ngày nay có nhiều dịch vụ cung cấp chứng chỉ SSL/TLS miễn phí, như Let's Encrypt.

"HTTPS làm chậm website của tôi"

Thực tế: Với công nghệ hiện đại, sự khác biệt về hiệu năng là không đáng kể, và các tính năng mới như HTTP/2 thậm chí có thể cải thiện hiệu suất.

"Website của tôi không cần HTTPS vì không xử lý thông tin nhạy cảm"

Thực tế: HTTPS bảo vệ cả người dùng và chủ sở hữu website khỏi nhiều loại tấn công, không chỉ bảo vệ dữ liệu nhạy cảm.

"Chỉ cần có HTTPS là an toàn"

Thực tế: HTTPS chỉ là một phần của chiến lược bảo mật tổng thể. Nếu không có các biện pháp bảo mật khác như HTTP Security Headers (CSP, X-Frame-Options, HSTS...), website vẫn có thể bị tấn công.

Trong khóa học Web Pentest 2025 của CyberJutsu, chúng tôi dạy cách khai thác các lỗ hổng bảo mật ngay cả khi website đã triển khai HTTPS, giúp học viên hiểu rằng bảo mật web là một quá trình toàn diện, không chỉ dừng lại ở việc sử dụng HTTPS.

Cách triển khai HTTPS cho website

Nếu bạn đang cân nhắc chuyển đổi từ HTTP sang HTTPS, đây là các bước cơ bản:

• Mua hoặc nhận chứng chỉ SSL/TLS: Có nhiều lựa chọn từ chứng chỉ miễn phí (Let's Encrypt) đến chứng chỉ thương mại (DigiCert, Comodo, GlobalSign).
• Cài đặt chứng chỉ trên máy chủ: Quá trình này khác nhau tùy thuộc vào máy chủ web bạn đang sử dụng (Apache, Nginx, IIS).
• Cập nhật các tham chiếu nội bộ: Đảm bảo tất cả liên kết và tài nguyên trong website đều sử dụng HTTPS.
• Chuyển hướng HTTP sang HTTPS: Cấu hình máy chủ để tự động chuyển hướng tất cả traffic HTTP sang HTTPS.
• Cập nhật Search Console và phân tích: Thông báo cho Google về việc chuyển đổi và cập nhật các công cụ phân tích.
• Triển khai HSTS: Strict-Transport-Security header giúp đảm bảo rằng trình duyệt luôn sử dụng HTTPS để truy cập trang web của bạn.

Quá trình này có thể phức tạp đối với người mới, đặc biệt là khi cần đảm bảo không ảnh hưởng đến hoạt động của website. Tại CyberJutsu, chúng tôi hướng dẫn chi tiết về các khía cạnh bảo mật web trong khóa học Web Pentest 2025, giúp học viên không chỉ hiểu về HTTPS mà còn biết cách bảo vệ website khỏi các lỗ hổng bảo mật khác.

Xu hướng bảo mật web trong tương lai

Bảo mật web đang không ngừng phát triển, và HTTPS cũng vậy. Một số xu hướng đáng chú ý trong năm 2025:

Mật mã chống lượng tử

Với sự phát triển của máy tính lượng tử, các thuật toán mã hóa hiện tại có thể bị phá vỡ. Các nhà cung cấp như Cloudflare đang chuẩn bị cho việc áp dụng mật mã chống lượng tử cho HTTPS.

Chứng chỉ SSL/TLS có thời hạn ngắn hơn

Let's Encrypt đang chuẩn bị cung cấp chứng chỉ chỉ có thời hạn 6 ngày từ năm 2025, buộc các tổ chức phải tự động hóa quy trình gia hạn chứng chỉ.

Encrypted Client Hello (ECH)

ECH là một cập nhật mới cho TLS nhằm ngăn chặn việc theo dõi mạng thấy người dùng đang truy cập website nào bằng cách mã hóa thông tin bắt tay ban đầu.

Luật bảo vệ dữ liệu nghiêm ngặt hơn

Các quy định như GDPR và tương tự có thể yêu cầu HTTPS bắt buộc cho nhiều loại website, tăng áp lực lên các doanh nghiệp.

Hiểu biết về các xu hướng này và làm thế nào để áp dụng chúng vào thực tế là điều cần thiết cho bất kỳ chuyên gia bảo mật web nào. Đó là lý do tại sao CyberJutsu luôn cập nhật nội dung khóa học Red Team 2025 với những kỹ thuật tấn công và phòng thủ mới nhất, đảm bảo học viên luôn đi trước một bước trong cuộc chạy đua bảo mật.

Kết luận

HTTPS không còn là một tùy chọn mà đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc trong thế giới web hiện đại. Với lợi ích vượt trội về bảo mật, uy tín, và thậm chí là SEO, việc chuyển đổi sang HTTPS là một quyết định đúng đắn cho bất kỳ website nào.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là HTTPS chỉ là một phần của chiến lược bảo mật tổng thể. Để bảo vệ website và người dùng một cách toàn diện, chủ sở hữu website cần áp dụng nhiều biện pháp bảo mật khác như HTTP Security Headers, bảo vệ từ các lỗi lập trình, và giám sát thường xuyên.

Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về bảo mật web và cách thức hacker khai thác các lỗ hổng, hãy bắt đầu với khóa học demo miễn phí của chúng tôi tại Web Pentest Demo.

Bởi như chúng tôi vẫn thường nói: "Để bảo vệ, trước tiên bạn phải hiểu cách tấn công." Hãy học cách phá vỡ để thấu hiểu!

Tham khảo

• W3Techs: Usage Statistics of Default protocol https for Websites
• ZDNet: China is now blocking all encrypted HTTPS traffic that uses TLS 1.3 and ESNI
• Cloudflare: What is HTTPS?
• Cloudflare: Security Week 2025: in review
• The SSL Store: Let's Talk About HTTPS, Google and China
• Claranet Cyber Security: Claranet's top 10 web application vulnerabilities found in 2024
• Security Brief: Let's Encrypt to offer 6-day certificates from next year
• APNIC Blog: Preparing for Encrypted Client Hello (ECH)
• Cloudflare: The state of the post-quantum Internet