10 Điều Cần Biết Khi Học Ngành An Toàn Thông Tin 2025

Ngành An Toàn Thông Tin (ATTT) đang bùng nổ với nhu cầu nhân lực khổng lồ, nhưng đường vào nghề lại không dễ dàng chút nào. Từ người mới bắt đầu, sinh viên đến chuyên gia IT muốn chuyển hướng - tất cả đều đối mặt với một câu hỏi lớn: làm thế nào để bắt đầu và phát triển trong lĩnh vực phức tạp, liên tục thay đổi này?

Bài viết dưới đây tổng hợp 10 điều quan trọng nhất mà bạn cần biết khi bắt đầu hành trình ATTT trong năm 2025, dựa trên góc nhìn của những chuyên gia hàng đầu trong ngành. Bạn sẽ tìm thấy lộ trình học tập thực tế, những chiến lược phát triển kỹ năng, và cách xây dựng tư duy của một hacker mũ trắng đích thực.

Mục lục:

1. Xác định rõ "endgame" của bạn trong ngành ATTT
2. Xây dựng nền tảng kiến thức IT vững chắc
3. Học ít nhất một ngôn ngữ lập trình (đặc biệt là Python)
4. Thực hành liên tục trong môi trường thực tế
5. Học theo phương pháp gamification với CTF
6. Tận dụng tối đa các tài nguyên miễn phí và giá rẻ
7. Tham gia cộng đồng ATTT - kết nối là chìa khóa
8. Khám phá đa dạng các lĩnh vực con trong bảo mật
9. Lấy chứng chỉ một cách chiến lược (không sưu tầm vô tội vạ)
10. Phát triển tư duy hacker đúng đắn (curiosity, persistence)

1. Xác định rõ "endgame" của bạn trong ngành ATTT 🎯

ATTT không phải một lĩnh vực đơn lẻ mà là một thiên hà các chuyên ngành khác nhau - mỗi chuyên ngành đòi hỏi kỹ năng và kiến thức riêng biệt. Điều quan trọng đầu tiên là xác định hướng đi cụ thể phù hợp với đam mê và thế mạnh của bạn.

Bạn muốn trở thành một pentester (kiểm thử xâm nhập) và tấn công các hệ thống để tìm lỗ hổng? Hay bạn thích vai trò phòng thủ như SOC Analyst (giám sát an ninh), Incident Responder (ứng phó sự cố)? Có thể bạn quan tâm đến các lĩnh vực như bảo mật ứng dụng (AppSec), bảo mật đám mây (Cloud Security), hoặc quản trị rủi ro và tuân thủ (GRC)?

Có một sự thật ít người nhắc đến: Mỗi lĩnh vực trong ATTT có một lộ trình học tập và nghề nghiệp khác nhau. Việc chọn một hướng đi từ sớm không có nghĩa là bạn không thể thay đổi sau này, nhưng nó giúp bạn có định hướng cụ thể để học tập hiệu quả, thay vì chạy theo mọi thứ.

Để xác định hướng đi phù hợp, hãy dành thời gian nghiên cứu các vai trò công việc khác nhau trong ngành. Xem mô tả công việc thực tế, đọc những ngày làm việc điển hình của các chuyên gia, và cân nhắc những kỹ năng bạn đã có hoặc muốn phát triển.

Trick từ CyberJutsu: Đừng chạy theo xu hướng mà hãy dựa trên thực lực và niềm vui của bản thân. Có người thích đóng vai tấn công (Red Team), người khác thích đóng vai phòng thủ (Blue Team). Có người say mê cấu trúc chính sách, người khác lại đam mê "phá code".

2. Xây dựng nền tảng kiến thức IT vững chắc 🧱

Nhiều người mới tham gia ngành bảo mật vội vàng nhảy vào học các công cụ tấn công, nhưng lại bỏ qua những nền tảng IT cơ bản. Nhưng sự thật là không hiểu cách hoạt động của máy tính và mạng, bạn không thể trở thành một hacker giỏi.

Những kiến thức nền tảng quan trọng bao gồm:

• Hệ điều hành: Thành thạo ít nhất Linux và Windows. Hiểu về cấu trúc file, quản lý tiến trình, command line, và các thao tác căn bản.
• Mạng máy tính: Nắm vững TCP/IP, mô hình OSI, DNS, HTTP/HTTPS, và các giao thức phổ biến. Hiểu được cách thức dữ liệu di chuyển qua mạng.
• Lập trình cơ bản: Ít nhất có khả năng đọc code và viết script đơn giản.
• Kiến thức bảo mật cơ bản: Hiểu các khái niệm như lỗ hổng, exploit, mã độc, hash, encryption, PKI, và các biện pháp phòng thủ cơ bản.

Tại CyberJutsu, chúng tôi luôn nhấn mạnh: "Hiểu bản chất vấn đề rất quan trọng". Để trở thành một chuyên gia bảo mật giỏi, bạn cần hiểu sâu cách thức hoạt động của các thành phần trong hệ thống, không chỉ là biết ấn nút để chạy các công cụ tự động.

Nhiều chuyên gia bảo mật giỏi đều xuất phát từ những vị trí như quản trị hệ thống, quản trị mạng hoặc lập trình viên - họ đã có nền tảng vững chắc về cách hệ thống hoạt động trước khi chuyển sang tấn công/bảo vệ chúng.

3. Học ít nhất một ngôn ngữ lập trình (đặc biệt là Python) ⌨️

Có thể bạn đã nghe nói rằng: "Không cần biết code vẫn làm bảo mật được". Điều này không hoàn toàn sai - một số vai trò như GRC (quản trị rủi ro và tuân thủ) không yêu cầu kỹ năng lập trình chuyên sâu. Tuy nhiên, biết lập trình sẽ mở ra rất nhiều cánh cửa trong ATTT.

Python thường được coi là ngôn ngữ lý tưởng để bắt đầu vì:

• Cú pháp thân thiện với người mới
• Được sử dụng rộng rãi trong nhiều công cụ bảo mật
• Tuyệt vời cho việc tự động hóa các tác vụ bảo mật
• Có nhiều thư viện mạnh mẽ cho xử lý dữ liệu, mạng, và bảo mật

Ngoài Python, tùy theo hướng đi mà bạn nên cân nhắc thêm:

• Bash/Shell scripting: Cần thiết cho tự động hóa trên Linux/Unix
• PowerShell: Quan trọng cho quản trị và bảo mật Windows
• JavaScript: Cần thiết nếu bạn theo hướng bảo mật web
• C/C++: Hữu ích cho hiểu sâu về các lỗ hổng phần mềm

Lập trình không chỉ giúp bạn viết công cụ riêng mà còn rèn luyện tư duy logic và kỹ năng giải quyết vấn đề - những yếu tố cốt lõi của một hacker. Hầu hết pentester chuyên nghiệp đều có thể viết script để tự động hóa việc kiểm tra, phân tích, và khai thác lỗ hổng.

Insight từ CyberJutsu: "Lập trình là nền tảng của mọi thứ. Học code không chỉ giúp bạn hiểu cách mã độc hoạt động mà còn có thể tự động hóa 70% công việc tẻ nhạt trong ATTT. Một script Python đơn giản có thể tiết kiệm cho bạn hàng giờ làm thủ công."

4. Thực hành liên tục trong môi trường thực tế 🔬

Lý thuyết suông sẽ không bao giờ đủ trong ATTT. Bạn phải thực hành liên tục để thực sự hiểu và làm chủ các kỹ thuật. Học bảo mật giống như học võ - không chỉ đọc sách mà phải luyện tập thực tế.

Cách tốt nhất để bắt đầu là thiết lập một lab tại nhà:

• Môi trường ảo hóa: Sử dụng VirtualBox, VMware, hoặc thậm chí cloud để tạo môi trường thực hành
• Cài đặt các hệ điều hành đích: Windows Server, Ubuntu Server, các máy chủ web
• Tạo mạng cô lập: Để thực hành tấn công và phòng thủ
• Triển khai các ứng dụng dễ bị tấn công: Web apps, databases, và các dịch vụ khác để thực hành

Một bài tập thực tế:

• Cài đặt hai máy ảo trên cùng một mạng ảo.
• Trên máy đầu tiên, cài đặt một hệ điều hành hoặc ứng dụng có lỗ hổng đã biết.
• Từ máy thứ hai, nghiên cứu và khai thác lỗ hổng đó.
• Sau khi khai thác thành công, hãy vá lỗ hổng và kiểm tra xem bạn có còn khai thác được nữa không.
• Bổ sung một máy thứ ba làm "hệ thống giám sát" để phát hiện các hoạt động tấn công.

Quá trình này - tấn công, sửa chữa, quan sát - là cách tuyệt vời để hiểu cả góc độ tấn công lẫn phòng thủ.

Để nâng cao kỹ năng thực hành của bạn một cách nhanh chóng và hiệu quả, khóa học Web Pentest 2025 và Red Team 2025 của CyberJutsu đã thiết kế hơn 70 bài lab thực hành, từ cơ bản đến nâng cao, mô phỏng các tình huống thực tế trong doanh nghiệp. Bạn sẽ được trải nghiệm thực tế từ cả hai phía - người tấn công và người phòng thủ - để hình thành tư duy bảo mật toàn diện.

5. Học theo phương pháp gamification với CTF 🎮

Capture The Flag (CTF) và các nền tảng thực hành dưới dạng trò chơi là cách học bảo mật hiệu quả nhất. Chúng biến quá trình học tập thành một cuộc phiêu lưu, với những thử thách và phần thưởng, giúp bạn duy trì động lực và học cách suy nghĩ như một hacker thực thụ.

Một số nền tảng hàng đầu để luyện tập:

• TryHackMe: Lý tưởng cho người mới bắt đầu, với các "phòng" hướng dẫn từng bước về các kỹ thuật bảo mật
• HackTheBox: Mang tính thách thức hơn, cung cấp các máy ảo thực tế để hack
• OverTheWire Wargames: Các thử thách dạng trò chơi hướng dẫn bạn học từ các lệnh Linux cơ bản đến các kỹ thuật hack nâng cao
• PicoCTF: Cuộc thi CTF hàng năm với nhiều thử thách phù hợp với người mới
• VulnHub & DVWA: Ứng dụng web và máy ảo cố tình dễ bị tấn công để luyện tập

Khi tham gia các CTF, bạn học cách sử dụng các công cụ, tư duy sáng tạo, nghiên cứu, và kết hợp nhiều kỹ thuật để đạt được mục tiêu. Và quan trọng hơn cả, đó là một cách học vui vẻ, thúc đẩy bạn tiếp tục phát triển.

Lời khuyên quan trọng từ CyberJutsu: "Luôn đọc write-up sau khi giải xong hoặc khi bạn bỏ cuộc. Tìm hiểu các phương pháp giải khác nhau, học hỏi từ cách tiếp cận của người khác. CTF không phải chỉ là giành flag; đó là học cách xây dựng tư duy, và đôi khi bạn học được nhiều nhất từ những thử thách bạn không thể giải được."

6. Tận dụng tối đa các tài nguyên miễn phí và giá rẻ 💸

Ngành bảo mật nổi tiếng với văn hóa chia sẻ kiến thức. Có rất nhiều tài nguyên miễn phí hoặc giá rẻ mà bạn có thể tận dụng trước khi đầu tư vào các khóa học đắt tiền.

Một số nguồn tài nguyên giá trị bao gồm:

• Cybrary: Nền tảng e-learning cung cấp nhiều khóa học bảo mật miễn phí
• Đại học YouTube: Các kênh như Professor Messer, John Hammond, LiveOverflow, The Cyber Mentor (TCM) cung cấp hướng dẫn chất lượng cao
• Khóa học của các nhà cung cấp lớn: Google, Microsoft, AWS đều cung cấp một số khóa học bảo mật miễn phí
• Tài liệu GitHub: Kho tài nguyên như SecLists, h4cker, và Awesome Cybersecurity Learning Resources chứa hàng nghìn tài liệu tham khảo
• Blog và Podcast: Darknet Diaries, Krebs on Security, và các blog chia sẻ kinh nghiệm thực tế

Đặc biệt đáng chú ý là các "awesome" repo trên GitHub - những danh sách tài nguyên được cộng đồng tổng hợp theo từng lĩnh vực cụ thể. Chúng thường bao gồm sách, khóa học, công cụ, và tài liệu tham khảo, giúp bạn tiếp cận mọi chủ đề từ cơ bản đến nâng cao.

Điều quan trọng: Đừng ngốn ngấu mọi tài nguyên. Chọn một vài nguồn phù hợp với phong cách học của bạn và sử dụng chúng một cách nhất quán. Chất lượng quan trọng hơn số lượng.

7. Tham gia cộng đồng ATTT - kết nối là chìa khóa 🤝

Bảo mật không phải là hành trình đơn độc. Tham gia cộng đồng không chỉ cung cấp cho bạn kiến thức mà còn xây dựng mạng lưới quan hệ, mở ra cơ hội nghề nghiệp, và giữ bạn luôn cập nhật với các xu hướng mới nhất.

Các cộng đồng đáng tham gia:

• Reddit: Subreddits như r/cybersecurity và r/AskNetsec là kho tàng kiến thức và lời khuyên
• Discord Servers: Nhiều cộng đồng Discord như TCM Security, BHIS, Certification Station cung cấp hỗ trợ và thảo luận trực tiếp
• Stack Exchange: Diễn đàn Q&A cho các câu hỏi kỹ thuật cụ thể
• Nhóm địa phương: OWASP chapters, DefCon Groups, hoặc các meetup bảo mật trong khu vực
• Twitter/LinkedIn: Theo dõi các chuyên gia bảo mật, nhà nghiên cứu, và các tổ chức trong ngành

Viết blog chia sẻ kiến thức là một cách tuyệt vời để tham gia vào cộng đồng, ngay cả khi bạn mới bắt đầu. Việc ghi lại quá trình học tập không chỉ củng cố kiến thức của bạn mà còn xây dựng danh tiếng và thể hiện đam mê của bạn với lĩnh vực này.

CyberJutsu insight: "Cộng đồng chính là nơi bạn thấy mình không đơn độc. Tại CyberJutsu, chúng tôi luôn tạo điều kiện để học viên kết nối, chia sẻ, và học hỏi lẫn nhau. Không ai biết tất cả mọi thứ trong bảo mật, và đôi khi câu trả lời cho vấn đề của bạn đến từ một đồng nghiệp bất ngờ."

8. Khám phá đa dạng các lĩnh vực con trong bảo mật 🔍

Bảo mật không chỉ là "hack máy tính." Có rất nhiều lĩnh vực con, và bạn có thể không biết lĩnh vực nào thực sự phù hợp với mình cho đến khi thử. Hãy tránh suy nghĩ hạn hẹp rằng bảo mật chỉ là pentesting.

Trong năm đầu tiên của hành trình, hãy khám phá đa dạng các khía cạnh của bảo mật:

• Bảo mật tấn công (Red Team): Pentesting, red teaming, phát triển exploit
• Bảo mật phòng thủ (Blue Team): SOC, ứng phó sự cố, săn lùng mối đe dọa
• Kỹ thuật bảo mật: Xây dựng hệ thống an toàn, tự động hóa
• Bảo mật ứng dụng: Đảm bảo code và ứng dụng an toàn
• Bảo mật đám mây: Bảo vệ hạ tầng và dịch vụ dựa trên cloud
• Mật mã học: Nghiên cứu và áp dụng các thuật toán mã hóa
• Quản trị rủi ro & tuân thủ: Chính sách, quy định, và quản lý rủi ro

Nếu bạn đã tập trung vào tấn công, hãy dành thời gian cho một bài lab phòng thủ. Hoặc nếu bạn đã học về chính sách, hãy thử làm một thử thách hack thực tế. Điều này giúp bạn xây dựng hiểu biết toàn diện và phát hiện đam mê thực sự của mình.

Ngoài ra, việc có kiến thức rộng sẽ giúp bạn trở thành chuyên gia tốt hơn sau này. Ngay cả các hacker giỏi nhất cũng được hưởng lợi từ kiến thức phòng thủ và ngược lại. Vì vậy, hãy xây dựng kiến thức hình chữ T: biết một chút về mọi thứ, và chuyên sâu vào một hoặc hai lĩnh vực bạn yêu thích nhất.

9. Lấy chứng chỉ một cách chiến lược 🏆

Chứng chỉ có thể nâng cao độ tin cậy và cấu trúc hóa việc học tập của bạn, nhưng chúng không phải là tấm vé thần kỳ dẫn đến chuyên môn (hoặc công việc). Kỹ năng luôn quan trọng hơn chứng chỉ, nhưng chứng chỉ phù hợp có thể thúc đẩy bạn học hỏi và chứng minh với nhà tuyển dụng rằng bạn có kiến thức cơ bản.

Đối với người mới bắt đầu, các chứng chỉ cấp độ cơ bản như CompTIA Security+ thường được khuyến nghị. Chúng bao gồm các kiến thức nền tảng rộng và đảm bảo bạn không bỏ sót kiến thức quan trọng nào. Security+ là chứng chỉ tối thiểu cho nhiều vị trí bảo mật cấp độ đầu vào.

Các lộ trình chứng chỉ phổ biến:

• Lộ trình Pentest/Red Team: Bắt đầu với eJPT hoặc PenTest+, tiến tới OSCP
• Lộ trình Blue Team/Phòng thủ: Security+ -> CySA+ -> GIAC certs
• Lộ trình quản lý & cấp cao: Sau vài năm kinh nghiệm, xem xét CISSP hoặc CISM

Quan trọng: Đừng thu thập chứng chỉ như thể sưu tầm tem. Sử dụng việc học chứng chỉ như một hướng dẫn về những gì cần học, và đảm bảo bạn thực hành song song. Ví dụ, nếu bạn học cho Security+, khi học về một khái niệm (chẳng hạn như SQL injection), hãy thử nó trên một site thử nghiệm như DVWA. Bằng cách đó, bạn kết hợp kiến thức với kỹ năng.

Quan điểm từ CyberJutsu: "Chứng chỉ giống như một bản đồ, không phải đích đến. Chúng giúp bạn định hướng học tập, nhưng thực hành mới là con đường duy nhất dẫn đến thành thạo. Tại CyberJutsu, chúng tôi luôn đặt kỹ năng thực tế lên hàng đầu, không phải bằng cấp trên giấy tờ."

10. Phát triển tư duy hacker đúng đắn 🧠

Bước cuối cùng ít liên quan đến kỹ thuật nhưng có lẽ là quan trọng nhất: phát triển tư duy đúng đắn. Các hacker giỏi nhất không chỉ có kiến thức - họ có một cách nhìn nhận và tiếp cận vấn đề đặc biệt.

Tư duy Hacker (Tò mò & Kiên trì): Hacker thực thụ có bản tính tò mò mãnh liệt và đam mê tìm hiểu cách mọi thứ hoạt động. Rèn luyện thói quen đặt câu hỏi và thử nghiệm với công nghệ xung quanh bạn. Đồng thời, hãy chấp nhận sự thất bại - bạn sẽ thất bại rất nhiều khi học hack hoặc bảo vệ hệ thống. Thay vì nản lòng, hãy biến điều đó thành động lực. Một hacker là người sẽ "thử một thứ 10 cách khác nhau cho đến khi nó hoạt động ở lần thứ 11."

Học bằng cách phá vỡ: Đừng chỉ đọc hoặc xem một cách thụ động - hãy chủ động "nghịch". Thiết lập môi trường thực hành an toàn và thử phá vỡ mọi thứ. Sửa đổi code, khai thác ứng dụng dễ bị tổn thương, làm crash một dịch vụ - sau đó tìm hiểu cách khắc phục nó. Việc học bảo mật thông qua thực nghiệm là cách hiệu quả nhất để ghi nhớ kiến thức sâu sắc.

Tư duy CTF & Puzzle: Tiếp cận các vấn đề như một câu đố hoặc trò chơi có thể làm cho việc học trở nên hấp dẫn hơn. Hãy đặt ra những thử thách nhỏ: "Tôi có thể giành quyền root trên hệ thống này không?" hoặc "Tôi có thể phát hiện beacon mã độc trong tất cả lưu lượng này không?". Thái độ vui chơi này giúp bạn không cảm thấy quá áp lực và khuyến khích tư duy sáng tạo.

Học liên tục và khiêm tốn: Bảo mật là lĩnh vực học tập suốt đời. Ngay cả các chuyên gia cũng liên tục cập nhật kiến thức với các exploit, công cụ và chiến lược mới. Hãy khiêm tốn và khao khát. Nếu bạn giải quyết một thử thách hoặc kiếm được một chứng chỉ, hãy ăn mừng nhưng sau đó hỏi "Tiếp theo là gì?".

Tư duy tấn công và phòng thủ: Bất kể bạn đang theo hướng tấn công hay phòng thủ, việc đặt mình vào vị trí của đối thủ đều giúp bạn hiệu quả hơn. Đối với người phòng thủ, hãy tích cực suy nghĩ cách bạn sẽ tấn công hệ thống của chính mình. Đối với một hacker đạo đức, hãy xem xét tài sản nào có giá trị nhất và làm thế nào một kẻ tấn công thực sự sẽ cố gắng lấy chúng.

"Learning by Breaking" - phá vỡ để thấu hiểu - chính là cách triết lý của CyberJutsu. Chúng tôi tin rằng để thực sự hiểu một hệ thống, bạn phải biết cách phá vỡ nó. Và để bảo vệ nó tốt nhất, bạn phải biết cách tấn công nó từ mọi góc độ có thể. Tư duy này đã được chứng minh hiệu quả qua hàng trăm học viên đã đạt được thành công trong lĩnh vực ATTT.

Kết luận

An Toàn Thông Tin là một lĩnh vực rộng lớn và không ngừng phát triển - không có lộ trình cố định duy nhất để thành công. Tuy nhiên, 10 điều trên sẽ giúp bạn xây dựng nền tảng vững chắc để phát triển trong ngành này.

Hãy nhớ rằng, hành trình ATTT không phải là một cuộc chạy nước rút mà là một cuộc marathon. Đừng cố gắng học mọi thứ cùng một lúc. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc xây dựng nền tảng vững chắc, thực hành liên tục, và nuôi dưỡng tư duy hacker đúng đắn.

Và đừng quên: học ATTT cũng nên vui! Đó là một lĩnh vực đầy thử thách nhưng cũng vô cùng thú vị. Mỗi thử thách bạn giải quyết, mỗi lỗ hổng bạn phát hiện, mỗi hệ thống bạn bảo vệ đều mang lại cảm giác thành tựu khó quên.

Nếu bạn đang tìm kiếm một chương trình đào tạo thực chiến, có cấu trúc và được thiết kế bởi các chuyên gia hàng đầu, hãy tham khảo CyberJutsu Academy. Với triết lý "Learning by Breaking" và phương pháp dạy học tập trung vào thực hành, chúng tôi đã giúp hàng trăm học viên chuyển từ "biết làm" sang "biết tại sao" - sự khác biệt mấu chốt giữa script kiddie và hacker thực thụ. Khám phá khóa học miễn phí để trải nghiệm phương pháp học độc đáo của chúng tôi.

Hãy nhớ rằng, trong An Toàn Thông Tin, bạn không bao giờ ngừng học hỏi. Mỗi ngày đều mang đến những thách thức và cơ hội mới. Chúc bạn may mắn trong hành trình ATTT đầy thú vị phía trước!

Tài liệu tham khảo

• MITRE ATT&CK Framework: https://attack.mitre.org/
• CyberJutsu Academy - Khóa học Web Penetration Testing: https://cyberjutsu.io/course/khoa-hoc-web-pentest
• CyberJutsu Academy - Khóa học Red Team (Exploit101): https://cyberjutsu.io/course/khoa-hoc-redteam-exploit101
• TryHackMe - Nền tảng học tập an ninh mạng tương tác: https://tryhackme.com/
• HackTheBox - Nền tảng thực hành pentesting: https://www.hackthebox.com/
• SecLists - Bộ sưu tập danh sách bảo mật: https://github.com/danielmiessler/SecLists
• Awesome Cybersecurity Learning Resources: https://github.com/jassics/awesome-cybersecurity-learning-resources
• Reddit r/cybersecurity: https://www.reddit.com/r/cybersecurity/
• OverTheWire Wargames: https://overthewire.org/wargames/
• CompTIA Security+ Certification: https://www.comptia.org/certifications/security
• OSCP Certification: https://www.offensive-security.com/pwk-oscp/
• Cybrary - Học bảo mật trực tuyến: https://www.cybrary.it/
• "Hacking: The Art of Exploitation": https://www.nostarch.com/hacking2.htm